Szukalski – Album

Pierwszy album Szukalskiego w Polsce, wydany 125 lat od jego urodzin i ponad 30 lat od jego śmierci.
Zawiera ponad 160 prac Szukalskiego – rzeźbiarskich, malarskich, architektonicznych i innych, w tym również prace jego uczniów – Szczepowców (członków Szczepu Rogate Serce). W albumie pomieszczono także ponad 20 fotografii związanych z życiem Stacha z Warty.

Autorem obszernego wstępu, przedstawiającego bogatą biografię Szukalskiego i szczegółowy opis jego prac i okoliczności, w jakich powstawały, jest prof. dr hab. Lechosław Lameński.

Autorem filozoficznej interpretacji twórczości i postaci Stacha z Warty, zawartej w posłowiu, jest dr hab. Wawrzyniec Rymkiewicz.

Stanisław Szukalski (1893-1987), bardziej znany jako STACH Z WARTY SZUKALSKI, rzeźbiarz, rysownik, malarz, teoretyk i krytyk sztuki, wydawca i dramaturg w jednej osobie.
Pomysłodawca tzw. metody „twórcownianej”, która miała zastąpić akademicki system nauczania w akademiach sztuk pięknych.
Autor idei powstania Polski II-ej  – w ramach zreformowanej, tj. zdominowanej przez  narody słowiańskie, unii państw europejskich: Neuropy  z Gammadionem (podwójną, odwróconą swastyką), jako herbem. Nowym godłem państwowym Polski miał być Toporzeł, a miejscem kultu całego narodu Duchtynia na dnie Smoczej Jamy w Krakowie.

Twórca wielowątkowej, niezwykle rozbudowanej lingwistyczno-antropologicznej teorii, którą nazwał Zermatyzmem. W  mniemaniu artysty była nauką, mającą badać prehistorię ludzkości i początki cywilizacji, kiedy to  ludzie opuściwszy zalaną przez Potop Wyspę Wielkanocną, stworzyli nową cywilizację w Zermatt w Alpach Szwajcarskich (stąd nazwa całej teorii). Wszyscy mówili wówczas jednym językiem. Artysta odkrył go i nazwał po polsku Macimową (Mową-matką), a po angielsku Protong.
Założyciel i duchowy przywódca grupy artystycznej Szczep Rogate Serce, (działającej w latach 1929-1936 w środowisku krakowskim) i  efemerycznego  pisma „Krak”.

Bez wątpienia jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci polskiego życia artystycznego w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Autor całego szeregu skandali towarzyskich, uczestnik dwóch (przegranych) procesów o zniesławienie,  żarliwy patriota, gorący zwolennik marszałka Józefa Piłsudskiego, a zarazem antyklerykał, antykomunista  i antysemita. Chociaż żył bardzo długo (94 lata), to w ukochanej ojczyźnie przodków mieszkał zaledwie około dwudziestu  lat,  podczas gdy  resztę swego barwnego życia  spędził na emigracji w USA.

O ile w okresie dwudziestolecia międzywojennego mówiono i pisano o Stanisławie Szukalskim dużo i chętnie (najczęściej bardzo krytycznie), to po 1945 roku  –  w latach istnienia PRL –  ze względu na jego radykalne poglądy i niechęć do komunistów oraz fakt, że pozostał na emigracji, programowo o Szukalskim zapomniano.

Niniejszy album jest więc pierwszym, tak szerokim, popularnonaukowym, bogato ilustrowanym opracowaniem tematu, przybliżającym sylwetkę twórczą artysty i jego poglądy na sztukę polskiemu czytelnikowi.

Lechosław Lameński

 

W przypadku Szukalskiego można mówić o transgresji, o przekroczeniu – sztuki i jej konwencji – wybiegającym w jakieś nieznane dale i odkrywającym obce nam strony. Szukalski jest artystą groźnym. To kłębowisko znaczeń, przed którym stajemy, rozchwianie form i spiętrzenie treści, kryje w sobie coś bardzo niebezpiecznego.

Wawrzyniec Rymkiewicz

 

 

Oprawa twarda, szyta
Format: 240 x 335
232 strony

 

Wydanie książki dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Następujące dzieła Stanisława Szukalskiego, których fotografie przedstawiliśmy w albumie, są własnością Marka Maciolowskiego i stanowią jego depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie:
Głowa kobiety ( s. 74 )
Walka ( s. 89, 91 )
Filozof ( s. 86 )
Projekt pomnika Bohaterów Warszawy ( s. 141, 141, 143 )
Cecora ( s. 214, 215)